Historia

RYS  HISTORYCZNY KOŚCIOŁA  PARAFIALNEGO W  PONIATOWIE

I.  PIERWSZY KOŚCIÓŁ W PONIATOWIE

Istnieje przypuszczenie, że pierwszy kościół w Poniatowie zbudowany został wkrótce po lokalizacji miasta, w pierwszej połowie XVI w. Inicjatorem  i fundatorem był Paweł Pomścibor z Chamska – dziedzic tamtejszych włości.

        Wizyta z roku 1598 informowała, że drewniany kościół jest pod wezwaniem św. Wawrzyńca. Podaje się, że miał malowane prezbiterium. W ołtarzu głównym znajdował się tryptyk z obrazem Najświętszej Marii Panny oraz świętych: Piotra i Wawrzyńca. Istniały także dwa renesansowe ołtarze boczne. Ten kościół (pierwszy z trzech) zniszczyli prawdopodobnie Szwedzi podczas najazdu na Polskę /1655-1657/. Należy dodać, że Poniatowo wówczas należało do parafii Chamsk, a kościół poniatowski był filią.

II.  DRUGI KOŚCIÓŁ W PONIATOWIE (1679 – 1805)

   Nową świątynię, drugą z kolei, wystawił w 1673 r. ksiądz Paweł Słabęcki, proboszcz z Chamska. Według W. Niżyńskiego w wydaniach „Sanktuaria Maryjne w Polsce” wymienia się datę 1643 rok. Był to niewielki drewniany kościółek, w którym został umieszczony obraz Matki Boskiej Bolesnej przywieziony – jak głosi tradycja – z Rzymu. Obraz ten został umieszczony w ołtarzu głównym. Dziewięć lat później /1682 r./ biskup Stanisław Całowański, sufragan i oficjał płocki, konsekrował kościół.

       Kościół wybudowany przez ks. P. Słabęckego był kościołem filialnym i nie miał swojego duszpasterza. W 1753 r. z polecenia biskupa płockiego zostaje oddelegowany do zakonu jezuickiego w Żurominie Imć ks. Mikołaj Kossowski. Kieruje on zakonem i jednocześnie obejmuje patronat nad kościołem w Poniatowie. W zapisach parafialnych można przeczytać:

 Ks. Mikołaj Kossowski w Żerominie rezyduje, msze święte i kazania we dni święte sam przez się lub inszego księdza odprawuje. Sakramentami swoich parafianów opatruje pilnie i żaden na jego bytności nie zszedł z tego świata bez sakramentów.

Taki stan rzeczy trwał aż do cudownych objawień i osiedlenia się w Poniatowie ks. Antoniego Fiedorowicza.

III. TRZECI KOŚCIÓŁ W PONIATOWIE

Po przedstawieniu rysu historycznego pierwszego i drugiego kościoła oraz całej parafii, nie można zaprzestać dalszego biegu faktów, ponieważ proces ten toczył się dalej. Dość bogatym materiałem faktograficznym są dokumenty świadczące o wizytacjach diecezjalnych. Zawierają one szereg informacji, dających możliwość poznania i śledzenia rozwoju kościoła i całej parafii Poniatowo.

         Wizytacja przeprowadzona 5 lipca 1817 r. potwierdza rozpoczęcie budowy kościoła w 1804 r. Stało się to dzięki staraniom ks. Antoniego Fiedorowicza i fundacji Adama Zalewskiego – dziedzica dóbr bieżuńskich. Inne publikacje podają, że Adam Zalewski był właścicielem majątku Poniatowo. W 1805 r. budowa została zakończona. Pewne jest też, że kościół poniatowski jest afiliowany do Chamska, ale czy był on wtedy kościołem parafialnym żadnej wiadomości nie ma. Pewne jest jednak, że kościół jest drewniany, wystawiony w roku 1805, konsekrowany przez Jana Mości Księdza Antoniego Luboradzkiego, sufragana i oficjała płockiego 12 maja 1807 roku.

---

CUDOWNY OBRAZ

Historia obrazu

           Obraz z Poniatowa namalowany był w stylu manierystycznym, ale z pewnymi elementami malarstwa renesansowego, a nawet gotyckiego. Wszystkie te cechy skłoniły historyków sztuki do stwierdzenia, że obraz wyszedł z warsztatu rodzinnego / nie mógł być więc przywieziony z Rzymu/, który działał prawdopodobnie w XVII wieku na terenie Mazowsza. Potwierdzeniem tej hipotezy są pewne podobieństwa z obrazami w stallach kościoła w Dobrzykowie, a pochodzących z nie istniejącej już świątyni sióstr norbertanek w Płocku.” Mimo tego, daje się do zrozumienia, że obraz ten jest wzorowany na kompozycjach rozpowszechnionych w tym czasie przez warsztat carraccich.

         Przez półtora wieku sytuacja ta nie uległa zmianie. Nastąpiło to pod koniec XVIII w. w wyniku cudownych objawień w Poniatowie. Faktem jest, że wieść o nadprzyrodzonych objawieniach bardzo szybko rozeszła się po okolicy i do Poniatowa napływać zaczęły liczne rzesze pielgrzymów. Były one tak wielkie, że zmusiły ówczesnego proboszcza w Chamsku, ks. Antoniego Fiedorowicza, do przeniesienia się do Poniatowa, gdzie zamieszkał na stałe.

          Pątnicy modlący się przed obliczem Maryi masowo przystępowali do sakramentu spowiedzi i Komunii Świętej. Wiemy o tym z dekretu, na mocy którego ks. A. Fiedorowicz otrzymał do pomocy wikariusza, mimo że parafia była stosunkowo mała i dotychczas wystarczała w niej jednoosobowa obsada duszpasterska. Również mały kościółek nie mógł pomieścić wszystkich wiernych.

          W związku z objawieniami postanowiono założyć księgę cudów. Nosi ona tytuł: „Zebranie Łask y Cudów Najświętszej Maryi Panny Bolesnej w Kościele Poniatowskim doznanych od Ludzi odwiedzających y Jey Opiece się ofiarujących, którzy wyznali przy świadkach y w czasie zaprzysiąc się oświadczaią”.

Księga ta zachowała się i do dziś przechowywana jest w Archiwum Parafialnym w Poniatowie. Możemy w niej przeczytać setki zeznań o objawieniach. Szereg opisów cudownych zdarzeń i łask doznanych za przyczyną Maryi dotyczy lat 1797-1808.

          Najstarszy zapis pochodzi z 11 października 1797 r. i dotyczy zeznań niejakiego Michała Łowińskiego, który stwierdził, iż dostrzegł szczególną jasność bijącą z gwiazd nad obliczem Matki Najświętszej. Następne wpisy dotyczą tego samego zjawiska, dopiero później mowa jest o cudownych uzdrowieniach.

Opis obrazu

       Obraz Matki Bożej Bolesnej jest namalowany na trzech złączonych ze sobą deskach (prawdopodobnie lipa lub grusza) o wymiarach 136 x 85,5 cm, przy czym całość ma kształt sześcioboku umieszczonego w owalnych ramach. Datę powstania malowidła historycy sztuki określają na pierwszą połowę XVII w., tj. przed rokiem 1645. Autor malowidła nieokreślony.

        Mimo zwyczajowo przyjętej nazwy obrazu brak jest w jego treści elementów typowych dla ikonograficznego przedstawienia Matki Boskiej Bolesnej, tj. mieczy przebijających Jej serce. Przedstawienie to, choć bliższe typowi Piety, różni się jednak ułożeniem twarzy Matki Boskiej, która zwykle skierowana jest na Syna, w tym przypadku wyraża rozpacz i modlitwę błagalną, ale skierowana jakby ku niebu. Styl obrazu manierystyczny, ale o dużym zabarwieniu renesansowym, nawet z akcentami gotyckimi /esowate fałdy płaszcza Marii i tkaniny w dolnej partii/. Namalowany poprawnie, nawet z rozmachem, jednak niektóre partie potraktowane są zbyt szkicowo /pejzaż w tle, modelunek fałd/.

---

Ołtarz główny w którym znajdował się obraz Najświętszej Panny Bolesnej z sukienką koprową i koronami żółtymi tak Najświętszej Panny, jak i u Pana Jezusa. Namalowany został na płótnie w I połowie XVII w. Później otrzymał sukienkę z blachy srebrnej, pozłacanej, z wbitym w pierś sztyletem (jako wotum). Chrystus ma z blachy srebrnej koronę i perizonium.

           Obraz był zasuwany. Na zasuwie był obraz Pana Jezusa przedstawiający zdjęcie z Krzyża

---

Duszpasterze parafii

Proboszcz	Data pracy	Wikariusz	Data pracy
Antoni Fiedorowicz	1782 – 1830	Nazwisko i imię nieznane. Pracował od 1782r.	Od 1782 r.
Kazimierz Pomirsa	1830 – 1861	Brak danych	Brak danych
Sławomir Piotr Kolpiński	1861 – 1896	Władysław Melcher	1861 – 1896
Władysław Melcher	1896 – 1906	Brak danych	Brak danych
Franciszek Jagodziński	1906 – 1926	Znane jest imię Mikołaj	Brak danych
Michał Skupieński	1926 – 1950	Stanisław Borniński	1938 – 1940 zamordowany w Mauthausen
Apolinary Morawski	1950 – 1964	Wacław Grzybowski Tadeusz Lipowski Henryk Rochowicz	1960-1962 1962-1965 1966-1969
Zenon Kawiecki	1964 – 1973	Kazimierz Szymański Zygmunt Karp	1969 – 1973 1973 – 1974
Józef Manista	1973 – 1987	Andrzej Więckowski Henryk Lubański Andrzej Niesłuchowski Ireneusz Żurawski Zdzisław Witkowski	1974 – 1975 1975 – 1976 1976 – 1977 1977 – 1980 1980 – 1986
Jan Tuszyński	1987 – 1996	Jan Peła Krzysztof Kosewski	1986 – 1992 1992 – 1996
Henryk Bysiak	1996-2014	Waldemar Smulski Marek Dyga Krzysztof Błaszczak Zbigniew Milczarek Jarosław Kłosowki	1996 – 2000 2000 – 2003 2003 – 2004 2004 – 2006 2006 – 2008
Krzysztof Stępniak	od 2014	Krzysztof Szuliński Arkadiusz Sikorski Krystian Bartnicki Jarosław Kowalczyk	2008 – 2016 2016 – 2018 2018 – 2020 od 2020 –